Με ανοικτή του επιστολή, που συνοδεύεται από 3.200 υπογραφές, ο πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γρηγόρης Παπαγιάννης και τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης, αντιδρούν στην κατάργηση του αυτοτελούς Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας και στη διαφαινόμενη συνένωσή τους με τα άλλα δύο Τμήματα Κλασικών & Ανθρωπιστικών Σπουδών ΔΠΘ που εδρεύουν στην Κομοτηνή, δηλαδή το Τμήμα Ιστορίας & Εθνολογίας και το Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών
Στο ίδιο κείμενο, το οποίο έχει βασικό αποδέκτη τον υπουργό Παιδείας Κυριάκο Πιερρακάκη, αλλά κοινοποιείται μεταξύ άλλων στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κατατίθενται επίσης συνημμένες οι 3.200 επίσημες υπογραφές που συγκεντρώθηκαν, καθώς επίσης η εγκεκριμένη από τη Συνέλευση του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας εισήγηση της τότε προέδρου του Τμήματος, καθηγήτριας Μαρίας Τζιάτζη, στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής αναδιάρθρωσης του ΔΠΘ, υπέρ της διατήρησης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, η οποία υποβλήθηκε στη Σύγκλητο και στον πρύτανη του ΔΠΘ κατόπιν δικής τους πρόσκλησης προς τα Τμήματα του Πανεπιστημίου.
Σημειώνεται ότι ήδη την υποστήριξή τους προς το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ έχουν εκφράσει με μήνυμά τους τα υπόλοιπα Φιλολογικά Τμήματα της χώρας, η Ελληνική Επιτροπή Βυζαντινών Σπουδών, η Γερμανική Εταιρεία για την Προώθηση Βυζαντινών Σπουδών (Deutsche Arbeitsgemeinschaft zur Förderung Byzantinischer Studien), αλλά και διεθνείς φιλολογικές ενώσεις, όπως η Fédération internationale des associations d’études classiques (FIEC), των οποίων αναμένουμε τα σχετικά ψηφίσματα.
Η επιστολή:
«[…] Πρόκειται για ουσιαστική κατάργηση του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, το οποίο εδώ και τρεις δεκαετίες εκπαιδεύει τους φοιτητές/τις φοιτήτριές του στον ελληνικό λόγο, λόγο που διδάσκουν με τη σειρά τους οι απόφοιτοί του (μεταξύ άλλων και) στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Ενός Τμήματος, το οποίο, παρά τη διαχρονική του παραμέληση από τις εκάστοτε διοικήσεις του Πανεπιστημίου, έχει καταφέρει να δώσει το επιστημονικό του στίγμα διεθνώς. Διαθέτει τρία επιτυχημένα και προσοδοφόρα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, τα δύο εκ των οποίων είναι διιδρυματικά, ενώ έχει πολλά χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα, που αποφέρουν κέρδη στο Ίδρυμα. Αυτή τη στιγμή αριθμεί 90 ενεργούς υποψήφιους διδάκτορες, 13 μεταδιδακτορικούς ερευνητές, 318 ενεργούς μεταπτυχιακούς φοιτητές, ενώ για το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023 έχει να παρουσιάσει έναν πλούσιο απολογισμό δράσεων. Σύμφωνα με τον ν. 4957/2022 άρ. 20 παρ. 2, προβλέπεται ότι “κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η ίδρυση και λειτουργία μονοτμηματικής Σχολής, εφόσον κρίνεται αναγκαίο για την ανάπτυξη και καλλιέργεια της επιστήμης που θεραπεύει”. Αυτός ο αναγκαίος λόγος ουδόλως συντρέχει στην προκειμένη περίπτωση, ώστε να δικαιολογήσει τη συγχώνευση του γνωστικού αντικειμένου της ελληνικής φιλολογίας (με ειδικεύσεις: Κλασική Φιλολογία, Βυζαντινή και Νεοελληνική Φιλολογία, Γλωσσολογία) με τα γνωστικά αντικείμενα της ιστορίας, της εθνολογίας, της ανθρωπολογίας και των γλωσσών, της 2 φιλολογίας και του πολιτισμού παρευξεινίων χωρών.
Οι επιστήμες των υφισταμένων τριών Τμημάτων είναι απολύτως διακριτές, παρά τον όποιο διάλογο μεταξύ τους σε διεπιστημονικό επίπεδο, γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα από την, αντίστοιχη με του δικού μας Τμήματος, συγκρότηση όλων των Τμημάτων Φιλολογίας της χώρας με τις ειδικεύσεις της Κλασικής, της Βυζαντινής/Μεσαιωνικής και της Νεοελληνικής Φιλολογίας, καθώς και της Γλωσσολογίας. Αντίθετα, παραμένει άγνωστη η επιστήμη την οποία θα θεραπεύει η μονοτμηματική Σχολή που σχεδιάζεται να ιδρυθεί. Η συγχώνευση δεν αιτιολογείται από κανέναν επιστημονικό λόγο. Αν συνενώσει κανείς σε ένα Τμήμα (ή, ακόμη χειρότερα, σε ένα Πρόγραμμα Σπουδών) ιστορικούς, εθνολόγους, οθωμανολόγους, αρχαιολόγους, σλαβολόγους, φυσικούς ανθρωπολόγους, ελληνιστές φιλολόγους κ.λπ., το υβρίδιο που θα προκύψει θα είναι θνησιγενές.
Ο συντάκτης του ν. 4957/2022 ορθά διατυπώνει ότι “το Τμήμα αποτελεί τη θεμελιώδη ακαδημαϊκή μονάδα του Ιδρύματος και έχει ως στόχο την προαγωγή ενός συγκεκριμένου πεδίου της επιστήμης, της τεχνολογίας, των γραμμάτων και των τεχνών μέσω της εκπαίδευσης και της έρευνας” (ν. 4957/2022 άρ. 20 παρ. 3). Ένα Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας έχει πολύ συγκεκριμένο επιστημονικό αντικείμενο: την προαγωγή της μελέτης του ελληνικού λόγου και της ελληνικής λογοτεχνίας στη διαχρονία τους. Και ο λόγος, αυτός που μας καθιστά ανθρώπους, είναι η γλώσσα, η λογική, ο λογισμός. Χωρίς την καλλιέργεια του λόγου δεν θα μπορούσε η χώρα να παραγάγει επιστήμονες.
Σε ερώτησή μας προς τον κ. Πρύτανη του Δ.Π.Θ. για τους λόγους της συγχώνευσης, λάβαμε την απάντηση ότι τα άλλα δύο Τμήματα της υφιστάμενης Σχολής μας έχουν τα τελευταία χρόνια ελάχιστους εισαχθέντες. Όταν του επισημάναμε ότι το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας έχει φέτος (Σεπτέμβριο 2023) 127 εισαχθέντες, μας είπε, μεταξύ άλλων, ότι από τον επόμενο χρόνο αναμένεται μείωση και του δικού μας αριθμού εισαχθέντων, διότι τα Φιλολογικά Τμήματα των κεντρικών Πανεπιστημίων θα κατεβάσουν τον συντελεστή της Ε.Β.Ε., καθώς δεν καλύφθηκε μεγάλο μέρος των θέσεών τους. Αυτή η εικασία, πάνω στην οποία, ούτως ή άλλως, δεν μπορεί να εδράζεται μια τόσο δραστική παρέμβαση στο Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ., δεν επιβεβαιώνεται από τα πράγματα (τους συντελεστές Ε.Β.Ε. που ανακοινώθηκαν για το 2024).
Αλλά επισημαίνουμε, επίσης, ότι είναι στην ευχέρεια του Υπουργείου να μην αφήσει ανεξέλεγκτα περιθώρια στα κεντρικά Πανεπιστήμια να απορροφήσουν όλους τους υποψηφίους εις βάρος της περιφέρειας, αλλά και να κατανείμει τις διαθέσιμες θέσεις στα ομόλογα Τμήματα με γνώμονα το εθνικό συμφέρον (δηλ. την τόνωση της επαρχίας και δη της μεθορίου) […].
Κάποιοι είναι της άποψης ότι, αφού οι ελληνικές σπουδές είναι σε κάμψη σε όλο τον κόσμο, άρα καλώς πράττουν και τις συρρικνώνουν. Ωστόσο, οι ελληνικές σπουδές σε οποιαδήποτε άλλη χώρα αποτελούν σπουδές ξένης φιλολογίας (όσο και αν ειδικά η αρχαία ελληνική γραμματεία αποτελεί τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού). Αντίθετα, στην πατρίδα μας η ελληνική είναι η εθνική μας γλώσσα, η οποία είναι αδιαίρετη, και είναι αυτή που έδωσε στην Ελλάδα τα δύο και μοναδικά Nobel. Άρα δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε τις πολιτικές άλλων χωρών σε αυτό το θέμα. Θα ήταν πιο λογικό, οι υπεύθυνοι για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα να ερευνήσουν τα αληθινά αίτια της συρρίκνωσης του αριθμού των υποψηφίων για τις Ανθρωπιστικές Σπουδές, και να προτείνουν πραγματικά εποικοδομητικές και εθνικά επωφελείς λύσεις για τη θεραπεία του προβλήματος.
Το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας εδρεύει στο ακρότατο όριο της ελληνικής επικράτειας. Οι άνθρωποί του, διδάσκοντες, διδασκόμενοι, επιστημονικοί συνεργάτες και διοικητικό προσωπικό, που το υπηρετούμε εδώ και 28 χρόνια με αφοσίωση και αγάπη και με αδιάλειπτη μέριμνα, και με προσωπικό κόστος πολλές φορές, το έχουμε αναδείξει σε φάρο παιδείας και λογιοσύνης στη Θράκη, όπως πολλάκις και ποικιλοτρόπως αναγνωρίζεται, και μάλιστα από την τοπική κοινωνία.
Δεν είναι λογικό ένα πανεπιστημιακό Τμήμα που λειτουργεί σωστά, παρά τις ποικίλες δυσμενείς συνθήκες (όπως η εγκατάσταση σε ανθυγιεινά προκάτ ή η υποστελέχωση), να καταστραφεί με πρόφαση τη μείωση του αριθμού των εισαχθέντων σε άλλα Τμήματα της ίδιας Σχολής και με αντάλλαγμα την απορρόφηση των Τμημάτων του ΔΙ.ΠΑ.Ε. από το Δ.Π.Θ. και την ίδρυση δύο νέων Τμημάτων σε αυτό […]».
